Şanzıman ya da vites kutusu, motordan, baskı balata (kavrama) yolu ile aldığı hareketi istenilen tork değerinde, şaft veya diferansiyele ileten aktarma organıdır. Şanzımanın görevleri: Araç dururken motorun çalışır vaziyette kalmasını sağlamak (boş vites veya N). Debriyaj yardımıyla döndürme momentini arttırarak aracın kalkışını sağlamak (1.vites). Yol ve trafik durumuna göre araca en uygun olan hızı ve torku (momenti) seçebilmeyi sağlamak (2,3,4.vites). Seçilen uygun vites ile yüksek hızlarda dahi ekonomik sürüşün mümkün kılınması (5.vites). Aracın gerektiğinde geri de hareket ettirilebilmesi (geri vites veya R).
DSG (Dual Shift Gear Box) olarak ta anılan yarı otomatik şanzıman ilk olarak yarış arabaları için üretilmeye başlanmıştır. Daha sonra yarı otomatik şanzımanların araç performansını arttırdıkları görülünce normal araçlarda da kullanılmaya başlanmıştır. Yarı otomatik şanzıman bulunduran araçlarda iki adet krank mili bulunmaktadır. Bu krank millerinden ilki 1., 3., ve 5., viteslere geçişi sağlarken diğer krank mili 2., 4., ve 6., viteslere geçişi sağlamaktadır. Son üretilen yarı otomatik şanzımanlar ise 7. vitese kadar destek sağlamakta ve yağsız bir şekilde üretilmektedirler. Bu yüzden kuru şanzıman adını alırlar ve yağ değişimine ihtiyaç duymazlar.
Manuel şanzıman günümüz araçlarında en çok kullanılan şanzıman türüdür. Manuel şanzımanda vites aracı kullanan kişi tarafından elle değiştirilir. Debriyaj aksamı da manuel şanzımanda çok daha fazla kullanılmaktadır. Çünkü aracı kullanan kış tarafından elle vites değiştirilirken mutlaka öncelikle debriyaja basılmalı ve motordan tekerleklere güç iletimi kesilmelidir. Ardından vites değiştirilir ve debriyaj serbest bırakılır. Debriyaj bırakıldıktan sonra yeni vites seviyesinin ayarındaki güç seviyesi tekerleklere iletilir.
Otomatik şanzımanın çalışma prensibi, adından da anlaşılacağı üzere otomatik olarak vitesin değiştirildiği şanzıman sistemleridir. Vitesin değiştirilmesinin gerekli olduğu anlarda şanzıman ve tork konvertörü vites değiştirilmesi işini halleder. Kullanım kolaylığı sebebiyle kısa sürede popüler olan otomatik şanzıman sistemleri, hassas bir sisitem olmaları ve çabuk arızalanmaları sebebiyle günümüzde popülerliklerini yitirmiştir.
Otomatikleştirilmiş manuel şanzımanlardır. Easytronic sistemde, otomatik viteslerden alışık olunan "p" konumu bulunmamaktadır. "a" adlı ileri hareket konumu, "n" adlı boş vites konumu ve "r" adlı geri vites konumu vardır. araç "a" ve "r" konumlarında, gene otomatik vitesten alışık olunan "gaza basmadan gitme" eylemini gerçekleştirmez. araç yokuşta ise rahatlıkla geri kayabilir, düz bir zeminde ise olduğu yerde durur. kaydırmamak için pedallara seri basmak gereklidir.
DSG şanzıman aslen otomatikleştirilmiş manuel şanzımandır. İki adet debriyaj bulunur ve bu sayede çok kısa sürede vites değişimi sağlanır. Her viteste bir sonraki vites hazır hale getirilir ve zamanı geldiğinde çok kısa sürede vites değiştirilir.
Değişken oranlı şanzımanlardır. Bilindik şanzımanlar gibi dişli bulunmazlar. İki konik silindirin arasında yer alan kayış ile oran değişimi sağlanır. Yapısı bisiklet viteslerine benzer. Güç kaybı yaşatmazlar. Bu şanzıman sisteminin en büyük farkı; motor devri yükseldikten sonra sabit kalıyor, ardından devir sabit kaldığı halde hız artmaya başlıyor. Bunun nedeni sabit motor devri boyunca CVT nin oran değiştirmesi.
Sürücünün kullanım tarzına göre vites değişimini hızlı yada konforlu yapan akıllı otomatik şanzımanlardır.
Tabi ki bu sorunuza tek cevap Teknisyen Şanzıman Tamir Servisidir.